آب را که گِل کردیم، روستاها را شهر نکنیم

در اثر فقدان توجه به مفهوم زیست‌پذیری در برنامه‌ریزی‌ها کلان و خُرد کشور، شهرها امروز به قفس‌های غیرقابل تحملی تبدیل شده‌اند که ساکنانش برای فرار از آن لحظه‌شماری می‌کنند و همین امر سبب گسیل جمعیت از شهرها به سمت روستاها شده و فقدان برنامه‌ریزی در بخش روستایی نیز امروز روستاها را با همان سِیری مواجه کرده که شهرها را به این نقطه رسانده است.

از ایران با وسعت ۱۶۴ میلیون هکتاری، چیزی در حدود ۱۰ درصد آن قابلیت کشت و زرع دارد که بخش اعظم آن در مناطق شمالی کشور و در ۳ استان گیلان و مازندران و گلستان قرار دارد. این بخش کوچک هم با سرعت مافوق نور در حال تبدیل‌شدن به ویلاهایی برای سکونت چند روز در سال غیربومیان است.

امروز در هر ایام تعطیل، میلیون‌ها نفر راهی شمال می‌شوند تا از طبیعت و آب و هوای شمال بهره ببرند (تا اینجا مشکلی نیست) و اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که هر یک از این افراد می‌خواهند در دل مزارع و باغات و جنگل‌های شمال خانه داشته باشند.

بی‌شک با ادامه رویکرد حاضر، در زمانی نه‌چندان دور، تقریبا تمام روستاهای شمال کشور، در حالی تبدیل به شهرهایی با مصائب و چالش‌های کلانشهرهایی هم‌چون تهران و اصفهان و تبریز (آلودگی هوا و گرد و غبار و …) خواهند شد که فاقد زیرساخت‌ها و بودجه کلانشهرها هستند.

این روند، مناطقی را که می‌توانستند به عنوان نقطه تعادل حیات در ایران عمل کنند، به مناطقی سوخته تبدیل خواهد کرد.

با برنامه‌ریزی صحیح مبتنی بر توسعه پایدار هم می‌توان ظرفیت‌های گردشگری روستاها را حفظ کرد و هم ظرفیت‌های کشاورزی و دامپروری روستاها را از آسیب مصون داشت و هم از فرهنگ و آداب و سنن روستاها را که میراث هزاران سال تمدن ایرانی است، صیانت کرد.

مهدی برزگر-مدرس دانشگاه، کارشناس مسکن و شهرسازی