مقررات ملی فرونشست تدوین می‌‌‌‌‌شود

رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: مطالعاتی درباره وضعیت برخی از آثار تاریخی ثبت‌‌‌‌‌شده جهانی انجام دادم که یکی از آنها تخت جمشید و نقش رستم است. براساس ضوابط حفظ آثار ثبت جهانی، برخی اقدامات ازجمله ساخت‌‌‌‌‌وسازها در حرایم این آثار باید رعایت شود.

نرخ فرونشست محدوده تخت جمشید به ۱۷ سانتیمتر رسید
علی بیت‌الهی گفت: تعداد زیادی از آثار تاریخی و بناهای ارزشمند کشورمان در زون‌هایی با خطر فرونشست زمین واقع شده‌اند. منطقه مرودشت استان فارس،‌ رکورددار فرونشست زمین در این استان است. بیشترین نرخ فرونشست در محدوده مرودشت بوده که نرخ آن در این منطقه به ۱۷ سانتیمتر در سال می‌رسد که آثار تاریخی تخت جمشید و نقش‌‌‌‌‌رستم در این محدوده قرار دارد.
وی تاکید کرد:‌ در حالی که ۵۰ سال گذشته در مرودشت با حفر چاه ۳۰ متری به آب می‌رسیدند، امروز با حفر چاهی به عمق ۱۲۰ متری هم به آب نمی‌رسند و در طول این سال‌ها با برداشت‌های بی‌رویه آب وضعیت فرونشست در این منطقه بحرانی شده‌ است.
بیت‌الهی گفت: ‌در حاشیه این پهنه فرونشستی خطرساز استان فارس دو آثار تاریخی ارزشمند و منحصربه‌‌‌‌‌فرد نقش رستم و تخت جمشید واقع شده که متاسفانه در بازدیدها شکاف‌های فرونشستی در محوطه تخت جمشید کاملا واضح و مهمتر اینکه در حال توسعه است. این شکاف‌ها به مجرای نفوذ آب تبدیل می‌شوند و تونل‌های زیرسطحی را ایجاد می‌کنند و درنهایت به فروریزش سطحی زمین منجر می‌شوند. در نقش رستم هم دقیقا در مجاورت و نزدیکی صخره‌های سنگی و نقش‌‌‌‌‌ونگارهای سنگی ارزشمند، شکاف عمیق و عجیب طولی با عمق چشمی ۶متر و با عرض نیم متری وجود دارد که نشان می‌دهد این زون بسیار خطرساز است.
وی افزود: در حاشیه همین محدوده اثر تاریخی، مزارعی وجود دارند که هنوز با استخراج آب از طریق حفر چاه آبیاری می‌شوند.
این کارشناس درباره الزام ممنوعیت حفرچاه در مجاورت آثار تاریخی ارزشمند، اظهار داشت:‌ با جدیت پیگیر هستیم که مقررات ملی فرونشست تهیه شود که یکی از ارکان این مقررات ملی، ممنوعیت حفر و بهره‌برداری از آب زیرسطحی در حریم آثار تاریخی است. از آنجایی که ضابطه حقوقی نداریم و قانون و مقررات لازم‌‌‌‌‌الاجرا برای این اقدام نداریم، نمی‌توان این ممنوعیت را اعمال کرد.

ترک‌خوردگی‌ عجیب نقش جهان
وی با بیان اینکه در اصفهان هم اثر تاریخی میدان نقش جهانی به عنوان مهمترین نماد تاریخی ایران متاسفانه دچار فرونشست زمین و ترک‌‌‌‌‌خوردگی عجیب شده‌ است، ادامه داد: نرخ فرونشست در میدان نقش‌‌‌‌‌جهان به حدود ۵ سانتیمتر در سال رسیده اما از آنجایی این آثار تاریخی خشتی و بنایی هستند و مصالح ساختمانی به هم پیوسته ندارند، با کوچکترین انزجاج دچار ترک-خوردگی می‌شوند.
وی گفت: در اصفهان موضوع دیگری به غیر از حفر چاه، مسئله فرونشست را تشدید کرده ‌است. پس از اینکه در دولت احمدی‌نژاد حوزه آبریز استانی شد، آب زاینده‌‌‌‌‌رود با برداشت‌های آب در بالادست قطع شد. در مقطعی آب زاینده‌‌‌‌‌رود در بازه زمانی ۶ ماهه قطع می‌شد، اما اکنون کاملا قطع شده و هر از چندگاهی برای کشت بهاره و پاییزه برای چند روز جریان آب را باز می‌کنند. نکته جالب اینکه از همین محدوده‌ای که با کمبود منابع آبی مواجهند آب را با لوله‌ای به یزد منتقل می‌‌کنند و جالب‌تر اینکه می‌‌خواهند آب دریا را با شیرین‌کن به یزد و دوباره از یزد به اصفهان منتقل کنند که نتیجه این اقدامات گسترش پهنه‌های فرونشستی و کمبود آب در هر دو استان است.