مدیریت آلودگی صوتی در ساخت‌وساز

ساخت‌وسازهای شهری دارای ویژگی‌های محیطی خاصی هستند که آنها را از سایر صنایع و محیط‌های کاری مجزا و متفاوت می‌کند. قرارگیری در بطن زندگی روزمره مردم و مجاورت با محل سکونت و کار و معابر و فعالیت‌های روزانه شهروندان در‌حالی‌که کارگاه‌های ساختمانی از پرمخاطره‌ترین محیط‌های کاری به لحاظ ایمنی و سلامت کارکنان و اشخاص پیرامون کارگاه هستند، ساختمان‌سازی را در شرایط ویژه‌ای قرار می‌دهد که لزوم توجه به آنها را در میان مسئولان و سازندگان و مردم نشان می‌دهد.
کارگاه‌های ساختمانی با دو ویژگی احداث در ارتفاع و اعماق زمین، مخاطرات ایمنی بسیاری را برای کارگران و افراد مجاور رقم می‌زنند. حمل روزانه مصالح خاص ساختمانی و تخلیه و انتقال آنها به داخل کارگاه با مشکلات و مخاطرات متعددی همراه است. فعالیت‌های ساختمانی اگر درست مدیریت نشوند، منجر به تولید انواع آلودگی‌های هوا، آب، خاک و آلودگی‌های صوتی و بصری می‌شوند.
عملیات ساختمانی عبارت است از تخریب، گودبرداری، احداث، تعمیرات و بازسازی بنا. در ادامه این یادداشت به آلودگی‌های صوتی کارگاه‌های ساختمانی و نحوه مدیریت آنها می‌پردازم.
آلودگی صوتی به سطحی از وجود امواج صوتی اطلاق می‌‌‌‌‌شود که بتواند سبب اختلال در آسایش افراد شود یا سبب آزار عصبی-‌روانی، اختلال فیزیولوژیک یا بیماری شود. مواجهه با صدا شامل اثرات شنوایی و غیرشنوایی است. عمده اثراتی که برای آلودگی صدا اثبات شده شامل مواردی همچون صدمه به دستگاه شنوایی، تداخل با مکالمه و اثرات ثانوی آن مانند اختلال در درک علائم، اثر روی بینایی به دلیل کاهش تطابق و تعقیب اشیا و کاهش وضوح تصاویر، اثر بر سیستم تعادلی شامل گیجی، تهوع، اختلال در راه‌رفتن، ناراحتی اجتماعی مانند اثر بر خواب و روابط اجتماعی و خانوادگی خصوصا هنگامی که افت شنوایی به ناحیه مکالمه سرایت کرده باشد، اثرات عصبی همچون اثر بر دستگاه گوارش شامل اختلالات و حتی دردهای شکمی و ترشح زیاد اسید معده و تشدید بیماری‌‌‌‌‌های مرتبط، اثرات جانبی شامل کاهش راندمان کار، افزایش ریسک حوادث، اثرات روانی شامل هیجان، تحریک‌‌‌‌‌پذیری و اختلالات روانی است.
مطالعات نشان می‌دهد افرادی که با صدا مواجهه دارند، بیشتر به اختلالات روانی دچار می‌‌‌‌‌شوند. اثرات فیزیولوژیک عمومی اینکه صدا می‌‌‌‌‌تواند باعث تحریک عصبی شده و ضربان قلب، فشار خون و مصرف اکسیژن و تعداد تنفس را افزایش دهد که این تغییرات بر عملکرد دستگاه‌‌‌‌‌های بدن اثر نامطلوب دارد. این عوارض برای کسانی که دارای بیماری‌‌‌‌‌های قلب و عروق هستند و همچنین زنان باردار بسیار خطرناک است. اثر ذهنی صدا برای همه افراد چه در محیط کار و چه در اجتماع یکسان نیست و افراد مختلف از نظر اثرات روانی و عصبی آن یکسان تحت تأثیر قرار نمی‌‌‌‌‌گیرند. بنابراین ممکن است یک صدای واحد برای بعضی افراد قابل تحمل و برای دیگران آزاردهنده باشد.
سروصدا در پروژه‌‌‌‌‌های ساختمانی می‌‌‌‌‌تواند حاصل از فعالیت ماشین‌‌‌‌‌آلات مثل بیل‌مکانیکی و لودر، روشن‌بودن و کارکردن با برخی ابزار‌‌‌‌‌آلات مثل چکش و مته برقی و کوبیدن و کندن سطوح سخت باشد یا از انجام برخی فعالیت‌ها مانند ساخت کانال‌های کولر ایجاد شود. همچنین تردد ماشین‌‌‌‌‌آلات و کنترل نامناسب ترافیک موجب ایجاد سروصدا در محلات می‌شود. سروصدای ایجادشده ممکن است بر روی حس شنوایی مردم اثرات چندانی نداشته باشد، اما بر روی کیفیت زندگی آنها اثرات مضری دارد. سروصدا فاکتوری است برای ایجاد عصبانیت، استرس، کم‌‌‌‌‌خوابی که این عوامل منجر به ایجاد فشار خون بالا، اضطراب و تهاجم مردم می‌‌‌‌‌شود.
طبق مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان، سازنده موظف است فعالیت‌های خود را به نحوی انجام دهد که این فعالیت‌ها باعث آلودگی صوتی و سایر انواع آلودگی‌ها بیش از حد استاندارد نشود. از این‌رو رعایت نکاتی همچون کاهش صدا از طریق ایجاد موانع، کاهش صدا از طریق تعمیر و نگهداری مناسب ماشین‌‌‌‌‌آلات و تجهیزات، محدودکردن فعالیت‌‌‌‌‌های پرسروصدا در ساعات غیرکاری و اوقات استراحت مردم، ساخت تأسیسات و تجهیزات ساختمان در کارگاه‌های صنعتی خارج از مناطق مسکونی (مانند کانال‌های کولر، چارچوب‌های فلزی و…) و بعد حمل و نصب آنها در محل ساختمان و محدودکردن عبور کامیون‌‌‌‌‌ها و وسایل نقلیه پر‌سروصدا از مجاورت مناطق مسکونی، از‌جمله مواردی است که برای کاهش آلودگی‌های صوتی در کارگاه‌های ساختمانی ضرورت دارد.

نوشته : حامد خانجانی، کارشناس مدیریت ساخت