عیار دلاری مسکن چینی

اگرچه بسیاری از مسئولان کشور از حضور شرکت‌‌های چینی در حوزه ساخت‌‌ مسکن استقبال می‌‌کنند، اما واقعیت این است که چینی‌‌ها در ساختمان‌‌سازی شهرت چندان مطلوبی ندارند و حضورشان در صنعت ساختمان کشور خالی از ایراد و ضعف نخواهد بود.
اصلی‌‌ترین دلیل همکاری با شرکت‌‌های چینی در بخش ساخت‌‌وساز، تامین مالی و تزریق نقدینگی عنوان شده است. گرچه گفته می‌‌شود که بخشی از دلایل حضور چینی‌‌ها هم به انتقال تکنولوژی مربوط می‌‌شود، اما به نظر نمی‌‌آید که این دلیل، چندان هم حائز اهمیت باشد و اصلی‌‌ترین موضوع به همان تامین بودجه ساخت واحدهای مسکونی طرح نهضت ملی مسکن مربوط می‌‌شود.

چین ناموفق در ساخت‌‌وساز
به طور کلی، آنچه از اظهارات فعال ساختمانی برمی‌‌آید حاکی از آن است که صنعت ساختمان‌‌سازی چین چندان پیشرفته نیست. آنها ضمن انتقاد شدید از حضور شرکت‌‌های چینی در بحث ساختمان‌‌سازی، بر این باورند که چین، کشور چندان موفقی در حوزه ساخت‌‌وساز مسکن نیست و تجارب شکست خورده فراوانی در زمینه ساخت مسکن در سایر کشورها دارد.
در همین رابطه به عقیده پژوهشگران حوزه مسکن، چند موضوع درخصوص ورود چینی‌‌ها به ساخت‌‌وساز ایران قابل بحث است. اول اینکه این قرارداد چگونه رخ خواهد داد. موضوع بعدی این است که واحدهای مسکونی مزبور در کجا ساخته می-شوند. ضمن اینکه نباید فراموش کنیم چینی‌‌ها به حوزه مسائل اجتماعی تراکم جمعیتی و طراحی شهری در ساخت مسکن توجه زیادی ندارند و صرفا از بابت سرعت ساخت‌‌وساز نسبت به سازندگان داخلی برتری دارند.

چین، دارنده بیشترین مشکلات شهری
به عقیده منتقدان حضور چینی‌‌ها در حوزه ساختمان‌‌سازی ایران، رتبه اول آلودگی هوا و مشکلات شهری دنیا در اختیار چین است. شهرهای چین به نحوی طراحی شده‌‌اند که مشکل ترافیک در آنها بیداد می‌‌کند. بنابراین چندان عاقلانه نیست ساخت‌وسازها را به دست کسانی بسپاریم که خود درگیر مشکلات شهری هستند. از سوی دیگر چینی‌‌ها، حتی به مسائل اجتماعی شهرسازی نیز توجه خاصی ندارند و اساساً این حوزه از ساخت و ساز برای چشم‌‌بادامی‌‌ها جالب نیست.
در کنار این مسائل، موضوع دیگر آن است که حضور شرکت‌‌های چینی در بخشی از حوزه‌‌های ساختمان‌‌‌‌سازی توجیه ندارد. به طور نمونه گفته می‌‌شود که چینی‌‌ها قرار است در بافت فرسوده، مسکن‌‌ بسازند. اگرچه تکنولوژی ساخت شرکت‌‌های چینی بالا است و می‌‌توانند نسبت به مباحث فنی توجه داشته باشند، اما مسائل اجتماعی را به طور کامل کنار می‌‌گذارند. این در حالی است که هر نقطه‌‌ای، مسائل زیست‌‌محیطی و اجتماعی خاص خود را دارد که به هنگام شهرسازی باید به آنها توجه شود.
ضرر ایران در قراردادهای دلاری
یکی دیگر از نکاتی که تحلیلگران مسکن به آن اشاره می‌‌کنند، قرارداد دلاری میان وزارت راه و شهرسازی و شرکت‌‌های چینی است. به گفته آنها اگر سطح همکاری کشورمان با شرکت‌‌های چینی در حوزه های‌تک باشد، بهتر از این است که به سراغ مسکن‌‌سازی ما بیایند. چینی‌‌ها می‌‌توانند در حوزه قطارهای حومه‌‌ای و شهری با ما همکاری کنند و منفعت اقتصادی چنین قراردادی برای ما بیشتر است. اما اجرای پروژه‌‌های عمرانی و شهرک‌‌سازی را نمی‌‌توان با شرکت‌‌های خارجی سهیم شد.
در حال حاضر کشور ما درگیر تورم بالا است و از سوی دیگر ناچاریم قراردادهای خود را به شکل دلاری ببندیم. آنچه مسلم است؛ در قراردادی که احتمالا به زودی منعقد خواهد شد، چینی‌‌ها نقش سرمایه‌‌گذار را نخواهند داشت، بلکه به عنوان پیمانکار وارد عمل می‌‌شوند که چنین شرایطی اصلاً به نفع طرف ایرانی نیست. چرا که نرخ دلار به طور مداوم افزایش پیدا می‌‌کند و در این میان، ایران متضرر خواهد شد.
نکته جالب توجه اینجاست که پیش از این نیز، چنین موضوعی تجربه شده بود. به طور نمونه در طرح مسکن مهر با یک شرکت ترکیه‌‌ای برای ساخت مسکن قراردادی منعقد شد که گرچه در ابتدا، نوید کیفیت و سرعت می‌‌داد، اما خیلی زود مشخص شد که قرار نیست واحدهای مزبور در اسرع وقت ساخته شوند. درنهایت واحدهایی که متولی ساخت آنها این شرکت ترکیه‌‌ای بود، با تاخیر زیادی به دست مردم و متقاضیان رسید. از سوی دیگر کیفیت ساخت آنها به شدت پایین بود و در حال حاضر نیز، بسیاری از این واحدها قابلیت سکونت ندارند.
با توجه به تمام این دلایل و شرایط، برخی از کارشناسان باور دارند که حضور شرکت‌‌های خارجی نه تنها به نفع ما نیست، بلکه ممکن است ضررهای زیادی را متوجه صنعت ساختمان‌‌سازی کشور کند.

سیاست‌‌گذاری اشتباه برای تهاتر پول نفت
کارشناسان بر این باورند که، دولت سیاست اشتباهی را برای تهاتر پول نفت در پیش گرفته است و پول نفت نباید خرج کالاهای مصرفی مانند مسکن کنیم شود. در مقابل، پول نفت باید در حوزه‌هایی مانند خدمات فنی و مهندسی سرمایه‌گذاری شود که در آینده هم بتواند منجر به تولید ثروت در کشور شود.
پول نفت ما که در اختیار چینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها است، باید در زمینه توسعه بندرگاه‌ها، خطوط حمل و نقل ریلی و زیرساخت‌ها صرف شود که در آینده منجر به خلق ثروت در کشور می‌شود و یا در مورد واردات کالاهای واسطه‌ای مانند لکوموتیو، کامیون و ماشین‌آلات سنگین با چینی‌ها تهاتر کنیم و به ازای آنها پول نفت را تخصیص دهیم.
بر این اساس به نظر می‌‌رسد، نوع نگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌مان را در بحث تهاتر نفت باید تغییر دهیم، چرا که اگر دیدگاه در این‌باره تغییر کند، احتمالا حضور چینی‌ها منتفی شود، چون تنها گزینه‌ای که چینی‌ها را مجاب به حضور در صنعت ساختمان ایران می‌کند، امکان تهاتر با پول نفت است.