حاشیه‌‌نشینی، ویژگی خطرناک تهران

بیت‌اله ستاریان، استاد دانشگاه تهران گفت: اصلی‌‌ترین بحران امروز تهران، مسکن است که با تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و روان و غیره خود را نشان داده است. تهران یک ساختار اقتصادی متمرکز و کاملا دولتی دارد. در نگاه کلان نیز می‌‌توان گفت اقتصاد خصوصی نیز در تهران متمرکز است. در مقوله جمعیت هم در شهر تهران، علاوه بر رشد جمعیت فعال خود، مهاجرپذیری بسیار بالایی وجود دارد؛ بنابراین در مورد جایی صحبت می‌‌کنیم که صنعت ساختمان آن بسیار سنتی و از رده خارج است.
این کارشناس مسکن با بیان اینکه حدود ۲۵ الی ۳۰ سال است که موضوع مسکن را مطرح می‌کنیم، ولی گوش شنوایی نیافته-ایم، افزود: سال ۱۳۸۵ گزارشی تهیه کردیم که اوضاع مسکن در سال ۱۴۰۰ چگونه خواهد شد که در آن گزارش پیش‌بینی قیمت‌ها و وضعیت ها نیز آورده شده بود. وقتی آن گزارش را به مسئولان مربوطه ارائه کردیم، برای آنها مضحک به نظر می‌‌آمد و با تهدید می‌‌گفتند چنین اتفاقی رخ نخواهد داد، در حالی که این گفته‌‌ها قابل بررسی و احصا بود و جنبه پیشگویی نداشت.

هر ۲۰ سال یک شهر در حاشیه شهر اضافه می‌‌شود
ستاریان تصریح کرد: از جایی صحبت می‌‌کنیم که شرایط خطرناکی درخصوص بافت فرسوده دارد و مرتب به آن اضافه می-شود، به طوری که به اندازه فرسودگی سالانه آن نمی‌‌توانیم مسکن تولید کنیم. ویژگی خطرناک تهران، حاشیه‌‌نشینی است. وقتی شاهد حاشیه‌‌نشینی سالیانه حدود ۴.۵ الی پنج درصدی هستیم، یعنی در هر ۲۰ سال یک شهر در حاشیه شهر اضافه می-شود.
به گفته وی، در حاشیه‌‌نشینی، بحث هایی مانند سازمان دادن و… گم است، یعنی دیگر نمی‌‌دانیم چگونه با آن برخورد کنیم. بخش وسیعی از این مشکل نتیجه طرح جامع غلط است، اما بخش‌‌هایی از آن به کل ساختار اقتصاد و تصمیم‌‌گیری‌‌های اساسی برمی‌‌گردد. یک شهردار یا استاندار نمی‌‌داند تکلیف این شهر چیست. صحبت‌‌هایی در مورد تقسیم تهران به گوش می‌‌رسد که بر ساختار مسکن و سکونت بسیار تاثیر می‌گذارد.

به راحتی می‌‌توان با شهرداری توافق کرد
وی با اشاره به درآمدهای مدیریت شهری در ایران گفت: از کشوری صحبت می‌کنیم که درآمد شهری آن عمدتا متکی به دولت باید باشد، چون اقتصاد ما دولتی است؛ اما دولت به خاطر اینکه قادر به پاسخگویی نیست از شهرداری می‌خواهد که خودش به صورت بی‌ضابطه، بی‌قانون، بدون برنامه و بدون آیین‌نامه به صورت توافقی درآمد کسب کند. مشکل عمده تهران، اکنون همین ماجرا است که شما به راحتی می‌‌توانید با شهرداری هرگونه توافقی داشته باشید. درنتیجه طرح جامع دیگر به چه دردی می‌‌خورد؟

عوارض ۴۰ شهر اقماری در تهران
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اساسا نگاه توسعه‌‌ای نداریم، یادآورشد: در تهران بحث شهر‌های اقماری را هم داریم. از سال ۱۸۹۵ که ساخت شهرهای اقماری در جهان مطرح شد، در هیچ‌ کجای دنیا پاسخ درستی گرفته نشد.
ستاریان بیان کرد: این اتفاق در تمام نقاطی که شهر اقماری ساخته شد، رخ داد و عوارضی مانند حاشیه‌‌نشینی، شهر خوابگاهی شدن، ناهنجاری‌‌های اجتماعی و فرهنگی عینا در تمام کشورها رخ داد. در تهران که اکنون ۴۰ شهر اقماری دارد، شاهد همه این عارضه‌‌ها هستیم، لذا اگر طرح جامع مسکن به این مسائل توجه نکند، قطعا با شکست روبه‌‌رو خواهد شد.