مشکل مسکن در جمهوری آذربایجان حادتر شد

قیمت مسکن تقریباً برای همه مردم جمهوری آذربایجان مشکل‌ساز شده است. در سال‌های اخیر، مشکل تفاوت قیمت مسکن با درآمد مردم حادتر شده و بالاخره افزایش سطح تورم قیمت مسکن را ده‌ها هزار منات افزایش داده است. شاخص‌های کمیته آمار دولتی آذربایجان درباره تغییرات قیمت املاک رضایت‌بخش و کامل نیست.
«ووقار عروج» رئیس انجمن ارزیابی آذربایجان گفت: در ماه ژانویه امسال قیمت‌ها در بازار املاک پایتخت نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۰ تا ۱۱ درصد و نسبت به ماه دسامبر ۲ تا ۳ درصد افزایش داشته است.
به عبارت دیگر، قیمت مسکن در ژانویه حتی چندین هزار منات بیشتر از ماه دسامبر بود. با توجه به اینکه نرخ تورم در سال ۲۰۲۲ بالاتر است، به نظر می‌رسد قیمت مسکن طی دو سال گذشته حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یافته است.

زمین گران شده است
از اظهارات مسئول انجمن ارزیابی آذربایجان مشخص است که افزایش قیمت در زمین‌های کشاورزی بیشتر است. زمین‌های کشاورزی در حومه باکو، گران شده‌اند. در مناطق افزایش چشمگیری در قیمت اراضی کشاورزی و واگذاری مشاهده می‌شود.
به گفته ووقار عروج، این به دلیل محدودیت زمین‌ها و تمایل روزافزون شهروندان به ساخت خانه‌های شخصی است. به گفته وی، منازل مسکونی خصوصی در باکو و حومه باکو حدود ۱۵ تا ۱۸درصد گران شده‌اند. افزایش قیمت در زمین‌های کشاورزی حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد و در زمین‌های مسکونی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد است.
براساس محاسبات انجمن مذکور، افزایش قیمت آپارتمان‌های نوساز در باکو نسبت به سال گذشته در سطح ۱۰ تا ۱۲ درصد است. این کارشناس کمبود فضای ساخت و مشکلات در تهیه آن را از دلایل اصلی این امر می‌داند.
تشدید الزامات ساخت‌وساز نیز هزینه‌های شرکت‌ها را افزایش داده است. کارآفرینان نیز قیمت‌ها را افزایش می‌دهند تا سود خود را کاهش ندهند. در مناطق غیرمسکونی افزایش قیمت چندان زیاد نیست. به گفته این کارشناس، این نیز نشان از عدم پویایی زیاد در ایجاد امکانات تجاری جدید است.

خانه‌ها بدون توجه به موقعیت مکانی گران‌ترند
نکته دیگری که انجمن ارزیابی آذربایجان به آن توجه می‌کند، افزایش شدید قیمت مسکن بدون توجه به محل است. ووقار عروج گفت که مکان‌هایی در خارج از مرکز وجود دارد که در آن یک مترمربع آپارتمان با قیمت در مرکز عرضه می‌شود. چنین مواردی به‌‌‌ویژه در مناطق نزدیک به ایستگاه‌های مترو «احمدلی»، «خالقلر دوستلوغو»، «حازی اصلانوف»، «نریمانوف» بسیار رایج است. بحث موقعیت آپارتمان و بررسی معیارهای دیگر مطرح است. این نشان‌دهنده این است که در بازار املاک آشفتگی قیمتی جدی وجود دارد، خریدوفروش متناسب با این هیاهو وجود ندارد، اگرچه فروش کمی صورت می‌گیرد، اما قیمت‌ها مدام در حال افزایش است.

چرا خانه‌ها در باکو گران هستند؟
گرانی مسکن در پایتخت جمهوری آذربایجان نه‌تنها ناشی از شرایط بازار املاک است، بلکه مشکلات مربوط به ساختار اقتصاد این کشور را به همراه دارد. یکی از مهمترین آنها نابرابری شدید منطقه‌ای در آذربایجان است. آمار رسمی نیز کم بودن تعداد مشاغل و درآمد در مناطق غیر پایتختی این کشور را تأیید می‌کند. در چنین شرایطی البته بسیاری از مردم مناطق را ترک کرده و به باکو می‌روند، بنابراین نیاز به خانه‌های بیشتر در پایتخت احساس می‌شود. اگرچه تقاضای زیادی وجود دارد، اما کمبود مکان‌های ساخت‌وساز مناسب منجر به قیمت‌های بالا می‌شود. همچنین در آذربایجان، تفاوت‌های زیرساختی شدیدی بین باکو و سایر مناطق و شهرهای این کشور و بین مناطق مرکزی و نزدیک به مرکزی باکو و حومه باکو وجود دارد. در این راستا، دولت آذربایجان تلاش می‌کند به یک سیاست توسعه اجتماعی-اقتصادی موفق مناطق این کشور دست یابد و امکانات زیربنایی مشابه در تمام نقاط جمهوری آذربایجان ایجاد شود. این امر در کنار بسیاری از مشکلات از نظر حل مشکلات بازار مسکن حائز اهمیت است.
یکی از مشکلاتی که بر افزایش قیمت مسکن در جمهوری آذربایجان تأثیر می‌گذارد، توسعه‌نیافتگی بازار اوراق بهادار و فضای نامناسب تجاری است. در چنین شرایطی، طبقه نسبتاً ثروتمند با وجوه اضافی ترجیح می‌دهد املاک و مستغلات را به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری سنتی خریداری کند و این منجر به تقاضای بالا در بازار می‌شود.

رقابت
اگر بازار اوراق بهادار جمهوری آذربایجان توسعه می‌یافت و فرصت‌های تجاری رقابتی وجود داشت، مردم سرمایه‌های خود را به این حوزه‌ها نیز هدایت می‌کردند. تصادفی نیست که مقامات دستگیرشده در این کشور به اتهام فساد در سال‌های اخیر ده‌ها آپارتمان دارند. با این حال، در یک محیط کسب‌وکار معمولی، پول برای ایجاد حوزه‌های تجاری جدید سرمایه‌گذاری می‌شود، نه در املاک و مستغلات که درآمد منفعلانه ایجاد می‌کند. به این ترتیب مشاغل جدید باز می‌شود و ارزش‌‌‌افزوده ایجاد می‌شود. در همین راستا، نامناسب بودن فضای کسب‌وکار در کشور آذربایجان نیز بر افزایش قیمت مسکن تأثیرگذار است.
افزایش رقابت بین شرکت‌های ساخت‌وساز نیز می‌تواند بر قیمت مسکن تأثیر بگذارد. به هر حال، پیوستن به این بخش نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است. یک دایره محدود در جمهوری آذربایجان بودجه کافی برای تأمین این سرمایه‌ها را دارد. در این راستا افزایش دسترسی به منابع مالی می‌تواند منجر به بهبود رقابت در بازار مسکن و درنتیجه بهبود قیمت‌ها شود.اگرچه دولت آذربایجان اقدامات خاصی را برای افزایش مالکیت مسکن انجام داده، اما به نظر نمی‌رسد تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد. مسکن گران است و درآمد مردم کافی نیست. اگر متوسط حقوق ماهیانه در این کشور به هزار منات هم نرسد، خرید خانه‌ای با این درآمد کم تبدیل به یک رویای خام می‌شود.